Kuddegedrag

Jaarlijks trekken meer dan een miljoen gnoes uit de Serengeti Nationaal Park in Tanzania naar een voedselrijker gebied elders. De gnoes stuwen samen bij de kolkende Mara rivier en raken allen opgewonden waardoor ze samen een oorverdovend onrustig geloei voortbrengen en elkaar in de rivier duwen. Velen raken gewond en worden vervolgens met genoegen verorberd door de hongerige krokodillen, leeuwen of hyena’s. Deze trek wordt ingezet door een aantal leiders in de groep. Zij bepalen wanneer de trek begint. De rest volgt blindelings zonder de risico’s in te schatten.

Youp van ‘t Hek

Mensen vertonen hetzelfde kuddegedrag. Als Youp van ’t Hek vindt dat je een lul bent als je Buckler drinkt dan haalt niemand het meer in zijn hoofd om daar nog één slok van te nemen. Studenten uit deze regio willen het liefst in Amsterdam studeren en krom liggen voor een piepkleine peperdure kamer. Zo horen we er gevoelsmatig helemaal bij. Het voelt veilig en geborgen. De bekende tv-persoonlijkheid/historicus Maarten Van Rossum wordt recalcitrant gedrag verweten. Zelf vindt hij de meeste mensen eerder dom en verwijt hen kuddegedrag. Hij meent achteraf meestal ook gelijk te hebben. Of dat werkelijk zo is, dat laat ik in het midden. Duidelijk is wel dat afwijkend gedrag of een andere mening vaak niet wordt getolereerd en een negatieve weerklank heeft. Mensen denken dat de groep de juiste beslissing maakt. Maar dit gedrag kan dramatische gevolgen hebben. Kijk nog maar eens naar de recente huizencrisis. Als iedereen een huis kan kopen, waarom zou je dat zelf dan ook niet doen?

Zeepbellen

De beleggingszeepbel door IT-bedrijven eind jaren ’90 is ook zo een mooi voorbeeld. Als je buurman in negen maanden tijd 100% rendement maakt op een IT-belegging (vaak ook nog met geleend geld!) dan ben je toch wel een sukkel met je saaie spaarrekening. De verleiding wordt dan wel héél groot om niet meer rationeel na te denken. Je wilt deze “speed”-boot niet graag missen. De beleggingskudde slaat op hol en is niet meer te stoppen. Maar in werkelijkheid hadden deze IT-bedrijven niet eens een gezond bedrijfsplan en maakten nauwelijks tot geen winst. Uiteindelijk knapte de zeepbel en wilde iedereen van zijn aandelen af. Je werd vervolgens voor gek verklaard als je nog in aandelen belegde. Het kwaad geschiedde met vele slachtoffers tot gevolg.

Space Shuttle ramp

De Space Shuttle Challenger is in 1986, (deels) door groepsdenken, 73 seconden na de lancering, verongelukt. Zeven astronauten lieten het leven door een lekkende rubberen ring! Hierdoor kwamen er gassen vrij en dat leidde tot het te snel verbranden van de brandstof en uit elkaar spatten van het ruimteveer. Er was slechts één ingenieur die meermalen had aangegeven dat koude weersomstandigheden effect zouden hebben op de rubber ring. Toch besloot de groep “ruimtevaartdeskundigen” om de lancering door te laten gaan. Ze vonden de unanieme meerderheid van stemmen belangrijker dan de meermalige waarschuwing van één ingenieur.

Hoewel het soms verstandig kan zijn om intuïtief een groep te volgen is mijn advies om eerder op je nuchtere verstand te vertrouwen. Zelf draag je ook de gevolgen.